De officiële naam voor zowel vogelpest als vogelgriep is Aviaire Influenza. De naam vogelgriep is eigenlijk beter, omdat de ziekte wordt veroorzaakt door een griepvirus en niet door de pestbacil. In de volksmond wordt echter vaak vogelpest gebruikt als er veel vogels besmet raken en doodgaan.

Wat is Aviaire Influenza?
Klassieke vogelgriep (Aviaire influenza, AI) is een virusziekte, waar vooral pluimvee en een aantal andere vogelsoorten gevoelig voor zijn. Er zijn veel verschillende varianten van het virus. Laag pathogene typen veroorzaken lichte ziekteverschijnselen. Als er sprake is van een hoog pathogene variant, is dit virus zeer besmettelijk en veroorzaakt het ernstige ziekteverschijnselen. Een laag pathogeen type kan muteren tot een hoog pathogene variant. Het hoog pathogene virus is zeer besmettelijk en veroorzaakt ernstige ziekteverschijnselen, zoals: - zwellingen aan kop en hals - sufheid - onverwachte, snelle sterfte. Het virus verspreidt zich snel na besmetting. De incubatietijd voor vogelpest is ongeveer 10 dagen. De ziekte verloopt daarna snel, met in de meeste gevallen de dood tot gevolg. Via laboratoriumtests wordt de diagnose definitief vastgesteld. Dat vraagt maximaal 14 dagen.

Wat is pseudo-vogelgriep?  
Pseudo-vogelgriep is een verwarrende naam: deze infectieziekte heeft niets te maken met Aviaire Influenza. Pseudo-vogelgriep wordt veroorzaakt door het NCD-virus. NCD staat voor Newcastle Disease en geeft bij pluimvee problemen aan de luchtwegen, het maagdarmkanaal en zenuwstelsel. Het virus is vaak dodelijk. Nederlandse pluimveebedrijven zijn verplicht om hun dieren te laten vaccineren voor NCD.

Wat moet ik doen, als ik vermoed dat mijn pluimvee besmet is met AI?  
Vogelgriep is een aangifteplichtige en bestrijdingsplichtige ziekte. Ziet een veehouder of dierenarts symptomen die op vogelgriep kunnen wijzen? Dan moet dit direct worden gemeld bij het Landelijk meldpunt voor dierziekten via (045) 546 31 88. Snelheid is geboden om de kans op verspreiding te verkleinen. Zie voor meer informatie de NVWA-site.

Hoe wordt het virus verspreid?
Besmette vogels scheiden het virus uit via hun mest, luchtwegen en ogen. Het virus wordt in besmette stallen aangetroffen in voedsel, water en de bodem door kruisbesmetting. Het virus kan ook via de lucht worden verspreid.

Onder welke omstandigheden kan het vogelgriepvirus overleven?
Onder koude en vochtige omstandigheden kan het vogelgriepvirus langere tijd overleven in weefsels en mest van besmette vogels. Het virus kan ook overleven in water.

Het vogelgriepvirus is gevoelig voor:
- hoge temperaturen (> 70 graden)
- lage en hoge pH
- drogen

Bij gebruik van de juiste reinigings- en desinfectiemiddelen kan het virus worden gedeactiveerd.

Welke maatregelen kunnen verspreiding van het vogelgriepvirus beperken?

• Stichting Avined en de NVZ hebben samen de brochure 'Reinigingsmiddelen in de pluimveehouderij' uitgebracht. In deze brochure wordt onder meer ingegaan op de betekenis van bepaalde claims op het gebied van bijvoorbeeld milieu, voedselveiligheid, en gezondheid van mens en dier, hoe reinigingsmiddelen veilig en effectief gebruikt kunnen worden en op deze wijze bijdragen aan een voedselveilig product, en een goede hygiëne. Ook is een samenvatting van de brochure beschikbaar.
• Goede hygiënemaatregelen aan de bron: op pluimveebedrijven moeten besmette stallen, transportvoertuigen en dergelijke grondig worden schoongemaakt en gedesinfecteerd. Helaas betekent dit in veel gevallen ook dat er quarantainemaatregelen nodig zijn, en de ruiming van besmet of mogelijk aan het virus blootgesteld pluimvee.
• Als er vogelgriep is vastgesteld in Nederland, vermijd dan het contact met vogels en hun uitwerpselen zoveel mogelijk.
• Mensen die direct in contact komen met besmet pluimvee, bijvoorbeeld bij ruimingswerkzaamheden, kunnen zichzelf beschermen door het dragen van adembeschermingsmaskers (EN149:2001, klasse FFP2) die adequate bescherming bieden tegen het vogelgriepvirus. De maskers bieden echter alleen voldoende bescherming als ze op de juiste manier worden gebruikt en regelmatig worden ververst. Ook oogbescherming is aan te raden. Zie de website van het RIVM: www.rivm.nl.
• Voor iedereen is het belangrijk om te zorgen voor goede hygiëne, waar nodig desinfectie, en om veilig om te gaan met voedsel. Dus: - was goed uw handen; - desinfecteer oppervlakken die in contact zijn gekomen met rauwe pluimveeproducten; - bereid voedsel bij temperaturen van minimaal 70 graden; - was mogelijk besmette kleding apart en op minimaal 70 graden.

Welke desinfectiemiddelen zijn toegelaten voor bestrijding van AI?
Desinfectiemiddelen tegen AI dienen toegelaten te zijn door het Ctgb. Pas na toelating mogen deze desinfectiemiddelen worden verkocht en gebruikt. De NVWA heeft in samenwerking met het Ctgb een lijst opgesteld met toegelaten desinfectiemiddelen voor AI-bestrijding. Zie hier voor meer informatie.

Voor algemene informatie over desinfectiemiddelen, zie de NVZ-brochure Verstandig gebruik van desinfectiemiddelen.

Waar kan ik terecht voor advies over hygiënemaatregelen op mijn bedrijf?
Neem contact op met uw leverancier. Hij kan u adviseren over welke hygiëneprotocollen en welke reinigings- en desinfectiemiddelen in uw situatie gebruikt kunnen worden.

Welke vogels zijn gevoelig voor AI?
Alle vogels zijn in meer of mindere mate gevoelig voor vogelgriep. Kippen, kalkoenen en parelhoenders zijn erg gevoelig voor de ziekte. Voor watervogels zoals eenden, ganzen en zwanen geldt dat wat minder, maar ze zijn in de natuur dikwijls wel dragers van het virus. Bij mezen, mussen, merels, en andere kleine vogels is het virus nooit gevonden.

Wat waren de gevolgen van de vogelgriep-epidemie (H7N7)in 2003?
In 2003 heerste in Nederland de variant H7N7 van de vogelgriep. In totaal werden toen 30,7 miljoen dieren geruimd. Uiteindelijk werd op 255 locaties een besmetting met vogelpest vastgesteld. Hierbij ging het in 22 gevallen om hobbypluimvee. Deze locaties zijn allemaal geruimd. Daarnaast vonden op 1094 locaties preventieve ruimingen plaats. Naar schatting hebben in 2003 ten minste duizend mensen het vogelgriepvirus van het type H7N7 opgelopen. De meeste mensen hadden echter geen gezondheidsklachten. Als er wél sprake was van klachten, dan waren die meestal mild en bleven deze beperkt tot een oogvliesontsteking of wat griepverschijnselen. De omvang van de besmetting en de overdracht van mens op mens bleken wel groter dan verwacht. Bij één dierenarts die besmet raakte was het ziektebeeld ernstiger: hij is overleden aan de gevolgen van een longontsteking.

Is klassieke vogelgriep gevaarlijk voor mensen?
Normaal gesproken worden alleen vogels besmet door het AI-virus. In zeldzame gevallen worden echter ook andere diersoorten besmet (zoals varkens of katten), en mensen. Bij het H5N1-type dat voorkomt in Azië, zijn er twee hoofdrisico's: 1. Directe besmetting van pluimvee op mens. Ongeveer de helft van de mensen die H5N1-vogelgriep krijgen, overlijdt hieraan. 2. Besmetting van mens tot mens is tot nu toe niet bewezen. Als er echter door mutaties van het virus een vorm zou ontstaan die zeer besmettelijk is van mens tot mens, zou dit kunnen leiden tot een wereldwijde uitbraak (een pandemie). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als er vermenging optreedt tussen het menselijke griepvirus en het vogelgriepvirus.

Kijk voor actuele informatie over dit onderwerp op de website van het RIVM: www.rivm.nl.

Hoe veel gevaar lopen mensen om besmet te raken met vogelgriep?
U loopt een klein risico om AI op te lopen, als u voortdurend, intensief en bij herhaling in contact komt met levend pluimvee dat de ziekte heeft. Ook contact met besmette ontlasting (direct, of via kleine deeltjes ontlasting in de lucht) is risicovol. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt vogelgriep niet overgebracht via gekookt voedsel, en is er geen bewijs dat er iemand ziek is geworden door het omgaan met pluimveevlees of het eten van goed gekookte kip of eieren.