Veilig schoonmaken: dat willen we allemaal
 

Hoe veilig zijn schoonmaakmiddelen?  Bij het beantwoorden van deze vraag laat men zich, vaak onterecht, leiden door het intrinsieke gevaar dat op het etiket van een schoonmaakmiddel beschreven staat. De vraag of een product veilig is, zou eigenlijk moeten luiden: Is de kans dat er een gevaarlijke situatie met dit product ontstaat klein genoeg? Of anders gezegd: Is het risico aanvaardbaar? Het is belangrijk om het onderscheid tussen gevaar en risico op een rij te hebben:

Geen enkel product en geen enkele activiteit is 100% veilig. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen bestaat er altijd een kleine kans dat er iets mis gaat. De vraag ‘Is dit product veilig?’ betekent dus: Is de kans dat er een gevaarlijke situatie ontstaat klein genoeg? Of anders gezegd: Is het risico aanvaardbaar?

Of u het risico aanvaardbaar vindt, hangt af van hoe ernstig het gevaar is. Eén procent kans op blijvend oogletsel is minder aanvaardbaar dan één procent kans op misselijk worden. Een risico is dus de combinatie van kans en gevolg. De aanvaardbaarheid van een risico hangt af van:

• De inschatting van de kans dat er een gevaarlijke situatie ontstaat;
• De inschatting van de ernst van het gevaar.

Wat is risico?
Risico is de combinatie van een gevaar en de kans dat u aan dat gevaar blootgesteld wordt. Denk bijvoorbeeld aan afstand houden bij het autorijden. Een gevaar van autorijden is botsen. Een bumperklever heeft een grotere kans op een botsing. De overheid wijst automobilisten regelmatig op wat veilig is: “Houd twee seconden afstand”. In praktijk houden sommige mensen meer afstand, terwijl anderen met hun koplampen bijna de kofferbak aanraken. Dit heeft te maken met hun interpretatie van ‘veilig’. Volgens hun eigen waarneming vinden bumperklevers de kans op een botsing zeer klein (“Ik ben een goede chauffeur” en "Ik houd voldoende afstand"). Mocht het bumperkleven tot een ongeval leiden, ligt het niet aan de veiligheid van de auto maar aan de chauffeur.

In feite geldt hetzelfde bij professioneel schoonmaken. De leverancier van deze producten is wettelijk verplicht ervoor te zorgen dat haar producten veilig te gebruiken zijn. De leverancier schrijft hiervoor mogelijk specifieke maatregelen voor, bijvoorbeeld het gebruik van handschoenen. De werkgever heeft de verantwoordelijkheid om duidelijk aan zijn werknemers door te geven wat deze maatregelen zijn. Het is uiteindelijk aan de schoonmaker zelf om deze maatregelen op een juiste wijze na te leven. Op die manier wordt de kans op blootstelling aan het gevaar van het product geminimaliseerd. Net als de chauffeur heeft de schoonmaker de veiligheid dus grotendeels in eigen hand.

Factoren die onze risicobeoordeling beïnvloeden:

1. Aanvaardbaarheid van een risico  
Als er een grote kans op een ernstig gevaar is, zullen velen het risico onaanvaardbaar vinden. Maar in geval van een kleine kans op een ernstig gevaar is de beoordeling lastiger. De een legt nadruk op de kleine kans, de ander op de ernstige gevolgen. Het aanvaarden van een risico is daarom meer dan een koele berekening van kansen en gevolgen. 

2. Persoonlijke beleving   
Een gevoel van veiligheid of onveiligheid komt tot stand door de manier waarop mensen de kans en ernst van het gevaar waarnemen. De eigen interpretatie speelt dus een rol. Volgens hun eigen waarneming vinden bijvoorbeeld bumperklevers de kans op een botsing zeer klein. Hun medeweggebruikers kunnen daar anders over denken.

3. Kans en blootstelling 
De kans dat een gevaar u treft, heeft te maken met de mate van blootstelling. De muizenval in de keuken van uw buurman is pas een gevaar voor uw tenen, als u in die keuken komt. Als u nooit bij uw buurman in de keuken op visite gaat, loopt u in dit geval geen risico. U kunt zich ook tegen blootstelling afschermen, door bijvoorbeeld veiligheidsschoenen te dragen.

4. Nu of in de toekomst
Gevaren die zich in de toekomst kunnen voordoen, worden eerder geaccepteerd dan risico’s op korte termijn.

5. Gevoel van controle
Als u invloed heeft op de kans dat er iets ernstigs gebeurt, is het risico beter aanvaardbaar.

6. Beheersbaarheid van de gevolgen
Als u mogelijkheden ziet om zich te beschermen tegen het risico (denk aan de veiligheidsschoenen), acht u het risico eerder aanvaardbaar.

7. Keuze uit risico's
Soms is de vraag: neem ik het risico of niet? Maar meestal is de vraag: neem ik het ene of het andere risico? Het is dan een kwestie van het afwegen van twee risico’s en dat is niet altijd eenvoudig.