Wat is schoon?

Goed schoonmaken is niet alleen van belang om ervoor te zorgen dat een schoongemaakt object er voor het oog mooi uitziet, maar ook om te voorkomen dat de gebruikers van een object het slachtoffer worden van schadelijke stoffen en organismen die ziekte en bederf met zich mee kunnen brengen. Volgens de schoonmaakterminologie is schoon: "De situatie die wordt verkregen na het verwijderen van vuil en andere storende elementen, zoals omschreven in de norm NEN 2075".

Met andere woorden: schoonmaken doet u vooral voor de hygiëne. Een goede hygiëne is net zo noodzakelijk voor onze gezondheid als gezond eten en wordt bereikt door het aantal schadelijke stoffen en organismen op een zo acceptabel mogelijk niveau te houden. Omdat vuil een voedselbron vormt voor bijvoorbeeld bacteriën, mijten en schimmels kunt u in feite al een goede hygiëne bereiken door heel goed schoon te maken. Schoonmaken is het verwijderen van vuil en andere elementen die storend zijn voor mens en dier, materiaal en/of omgeving. Hierbij laat vuil zich omschrijven als: "Storende materie op de verkeerde plek".

Het is belangrijk dat u voor elke klus een uitgekiende combinatie gebruikt van schoonmaakmethoden en reinigingsmiddelen om het milieu te sparen. Het schoonmaken omvat een proces is van vier factoren: chemie, beweging, temperatuur en tijd. De zogenaamde Cirkel van Sinner.

Waar blijft het vuil?
Eigenlijk is wassen niets anders dan het verplaatsen van vuil naar het water: wie schoonmaakt, maakt ook vuil! De milieubelasting van het vuil uit het wasgoed is dikwijls minstens zo groot als de belasting door het wasmiddel.

Wat is hygiëne?

Het begrip hygiëne komt van Hygieia, de Griekse godin van de gezondheid. Het duidt in de breedste zin van het woord op preventieve maatregelen om enerzijds ziektes te voorkomen en anderzijds het welzijn en de conditie op peil te houden of te verbeteren. Hygiëne is dus op alle aspecten van het leven toe te passen: enkele voorbeelden zijn huishoudelijke, lichamelijke, ziekenhuis- en milieuhygiëne.

In het dagelijks spraakgebruik staat het begrip ‘hygiëne’ meestal voor grondige reinheid en alle daarop gerichte maatregelen. Hygiëne begint dus al met het regelmatig vegen van de vloer, het legen van de vuilnisbakken en het luchten van het beddengoed.

De geleidelijke invoering van vele – tegenwoordig vanzelfsprekende – hygiënische maatregelen in Europa heeft vooral sinds het begin van de 20e eeuw enorm aan de huidige levens- en gezondheidsstandaard bijgedragen. Ziektes als cholera en pest behoren in Europa tot het verleden en ook kraamvrouwenkoorts en koudvuur jagen hier de mensen al lang geen angst meer aan. Daarentegen zijn slechte hygiënische omstandigheden in enkele delen van de wereld nog steeds de oorzaak van vele ernstige ziektes en het overlijden van mensen.

A.I.S.E. paper 'The Hygiene Concept'
Om als industrie met één stem te praten over een begrip als 'hygiëne' heeft NVZ in samenwerking met haar Europese koepelorganisatie A.I.S.E., het document 'The Hygiene Concept' opgesteld. Dit document kunt u hier downloaden.

Waarom zijn schoon en hygiënisch belangrijk?

Goed schoonmaken is niet alleen van belang om er voor te zorgen dat een schoongemaakt object er voor het oog mooi uitziet, maar ook om te voorkomen dat de gebruikers van een object – onder meer je gasten - het slachtoffer worden van schadelijke stoffen en organismen die ziekte en bederf met zich mee kunnen brengen. Juist omdat schoon een subjectief begrip is en mensen onderling van mening verschillen over wat schoon is, kan het zijn dat wat voor jou schoon is, dat voor je gasten niet is.

Uit onderzoek van de A.I.S.E. ‘Habits survey 2020’ blijkt duidelijk de sociale functie van een schone omgeving: 89% van de Europese consumenten vindt meer mentale rust als hun omgeving schoon is, en 89% beschouwt een schoon huis als blijk van respect voor anderen.

Met andere woorden: schoonmaken doe je vooral voor de hygiëne. En een goede hygiëne is noodzakelijk voor onze gezondheid, net als gezond eten. Een goede hygiëne wordt bereikt door het aantal schadelijke stoffen en organismen op een acceptabel niveau te houden. Omdat vuil een voedselbron vormt voor bijvoorbeeld bacteriën, mijten en schimmels kun je in feite al een goede hygiëne bereiken door heel goed schoon te maken.

Type vuil

Er zijn in principe twee soorten vuil:

Los, droog vuil
Dit is bijvoorbeeld stof en losliggend vuil. Het is meestal eenvoudig te verwijderen zonder chemie en zonder veel kracht uit te oefenen.

Hechtend vuil 
Hiervoor is meestal chemie en beweging nodig om te kunnen verwijderen. Er zijn drie soorten hechtend vuil te onderscheiden, namelijk emulgeerbaar vuil, oplosbaar vuil en chemisch afbreekbaar vuil.

Emulgeerbaar vuil (bijvoorbeeld olie of vet) is te verwijderen met oppervlakte-actieve stoffen.

Oplosbaar vuil (bijvoorbeeld teer, rubber) is te verwijderen met speciale oplosmiddelen.

Chemisch afbreekbaar vuil (bijvoorbeeld kalk) is te verwijderen door het chemisch af te breken met een zuur of loog. 

Micro-organismen in het huishouden

We worden continu door micro-organismen omringd. Ze bevinden zich niet alleen overal om ons heen, maar ook op onze huid en in onze darmen. Dat is geen reden om u zorgen te maken, integendeel: verreweg de meeste micro-organismen zijn onschuldig of zelfs nuttig omdat ze ons bijvoorbeeld bij de spijsvertering helpen. Slechts enkele worden als ‘pathogeen’ geclassificeerd, dat wil zeggen dat ze ziektes kunnen veroorzaken. Zulke micro-organismen noemen we vaak kiemen. Maar zelfs ziekteverwekkers worden veelal alleen voor mensen met een verzwakt immuunsysteem echt gevaarlijk.

Wat een kiem nodig heeft om te leven
Er zijn drie hoofdgroepen micro-organismen: bacteriën, schimmels en virussen. Onder gunstige omstandigheden kunnen bacteriën en schimmels zich snel vermenigvuldigen. Hiervoor is eerst de juiste temperatuur belangrijk, die voor de meeste bacteriën tussen de 20 °C en 40 °C ligt. Maar schimmels en bepaalde bacteriën overleven en vermeerderen zich ook nog in de koelkast. De belangrijkste factor voor een snelle vermenigvuldiging is echter meestal voldoende vocht. Weliswaar zijn er ook voedingsstoffen nodig, maar die vinden micro-organismen eigenlijk altijd wel: in het stof, in vuildeeltjes of in levensmiddelen. Uit enkele kiemen ontstaan zo snel vele nieuwe kiemen, die een gezondheidsrisico vormen omdat het immuunsysteem een dergelijk groot aantal niet meer aankan. In tegenstelling tot bacteriën en schimmels hebben virussen een gastheer nodig (bijvoorbeeld mensen of dieren) om zich te vermenigvuldigen. Enkele virussen kunnen ons echter al ziek maken, als ze bijvoorbeeld via druppels van de ene mens op de andere worden overgebracht.

Kruisbesmetting
Een bijzonder probleem doet zich voor als ziekmakende micro-organismen zich op één plaats kunnen vermeerderen en dan ongewild in het huishouden verder worden verspreid. Bij deze zogeheten kruisbesmetting worden micro-organismen door direct contact van het ene oppervlak op het andere overgedragen. Dit is een van de meest voorkomende oorzaken van microbiologische verontreinigingen, die op ontelbare manieren tot verspreiding en vermeerdering van micro-organismen in het huishouden kunnen leiden.

Meer gemak, minder kennis
Nu profiteren we tegenwoordig allemaal van vele verworvenheden, die ons het leven ook op het terrein van de hygiëne gemakkelijker maken. We gebruiken koelkasten om levensmiddelen bij temperaturen op te slaan die het groeien van kiemen beduidend vertragen, of kunnen keukengerei in de vaatwasser zetten. Deze helpt niet alleen voedselresten om zeep, maar ook micro-organismen. Anderzijds heeft de maatschappelijke verandering ten dele een negatieve uitwerking op de huishoudelijke hygiëne gehad. Wij consumenten kunnen of willen niet meer zo veel tijd en moeite in het huishoudelijke werk steken. Bovendien zijn vele huishoudelijke en hygiënische regels, die voor onze ouders en grootouders vanzelfsprekend waren, in de vergetelheid geraakt.